بیماری های چشمی ناشی از دیابت و راه های کنترل آن

چکیده

بیماری چشمی دیابتی ، گروهی از مشکلات چشمی است که می‌ تواند افراد مبتلا به دیابت را تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری‌ ها شامل رتینوپاتی دیابتی، ادم ماکولای دیابتی، آب مروارید و گلوکوم است. با گذشت زمان، دیابت می‌ تواند به چشمان شما آسیب برساند و منجر به ضعف بینایی یا حتی نابینایی شود. اما می‌ توانید با مراقبت از دیابت خود، اقداماتی را برای جلوگیری از بیماری چشمی دیابتی یا جلوگیری از بدتر شدن آن انجام دهید. بهترین راه‌ ها برای مدیریت دیابت و سالم نگه داشتن چشمان شما عبارتند از: کنترل قند خون، فشار خون و کلسترول. و اگر سیگار می‌کشید، برای ترک سیگار کمک بگیرید. سالی یک بار معاینه چشم انجام دهید. اغلب، هیچ علامت هشدار دهنده‌ ای از بیماری چشمی دیابتی یا از دست دادن بینایی در ابتدا وجود ندارد. معاینه کامل چشم با گشاد شدن کامل مردمک چشم به پزشک شما کمک می‌ کند تا مشکلات چشمی را در مراحل اولیه - اغلب قبل از اینکه کاهش بینایی زیادی رخ دهد - پیدا کرده و درمان کند.

دیابت چگونه بر چشمان من تأثیر می‌گذارد؟

دیابت وقتی قند خون شما خیلی بالا باشد، بر چشمان شما تأثیر می‌گذارد. در کوتاه مدت، بعید است که به دلیل قند خون بالا، دچار کاهش بینایی شوید. افراد گاهی اوقات برای چند روز یا چند هفته، وقتی برنامه مراقبت از دیابت یا داروهای خود را تغییر می‌ دهند، دچار تاری دید می‌ شوند. گلوکز بالا می‌ تواند سطح مایعات را تغییر دهد یا باعث تورم در بافت‌ های چشم شما - که به شما در تمرکز کمک می‌ کند - شده و باعث تاری دید شود. این نوع تاری دید موقتی است و با نزدیک شدن سطح گلوکز به حالت عادی از بین می‌ رود. اگر قند خون شما به مرور زمان بالا بماند، می‌ تواند به رگ‌ های خونی ریز در پشت چشمان شما آسیب برساند. این آسیب می‌ تواند در دوران پیش دیابت شروع شود، زمانی که قند خون بالاتر از حد طبیعی است، اما نه به اندازه‌ ای که دیابت در شما تشخیص داده شود. رگ‌ های خونی آسیب دیده ممکن است مایع نشت کنند و باعث تورم شوند. رگ‌ های خونی جدید و ضعیف نیز ممکن است شروع به رشد کنند. این رگ‌ های خونی می‌ توانند به قسمت میانی چشم خونریزی کنند، منجر به زخم شوند یا فشار خون خطرناکی را در داخل چشم شما ایجاد کنند. بیشتر بیماری‌ های جدی چشمی دیابتی با مشکلات رگ‌ های خونی شروع می‌ شوند.

چهار بیماری چشمی که می‌ توانند بینایی شما را تهدید کنند عبارتند از:

رتینوپاتی دیابتی (Diabetic retinopathy) : رتینا لایه داخلی پشت هر چشم است. شبکیه نور را حس می‌ کند و آن را به سیگنال‌ هایی تبدیل می‌ کند که مغز شما رمزگشایی می‌ کند، بنابراین می‌ توانید دنیای اطراف خود را ببینید. رگ‌ های خونی آسیب‌ دیده می‌ توانند به شبکیه آسیب برسانند و باعث بیماری به نام رتینوپاتی دیابتی شوند. در رتینوپاتی دیابتی اولیه، رگ‌ های خونی می‌ توانند ضعیف شوند، برآمده شوند یا به شبکیه نشت کنند. این مرحله رتینوپاتی دیابتی غیرتکثیری نامیده می‌ شود. اگر بیماری بدتر شود، برخی از رگ‌ های خونی بسته می‌ شوند که باعث رشد یا تکثیر رگ‌ های خونی جدید روی سطح شبکیه می‌ شود. این مرحله رتینوپاتی دیابتی تکثیری نامیده می‌ شود. این رگ‌ های خونی جدید غیرطبیعی می‌ توانند منجر به مشکلات جدی بینایی شوند.

ادم ماکولا دیابتی (Diabetic macular edema) : بخشی از شبکیه شما که برای مطالعه، رانندگی و دیدن چهره‌ ها به آن نیاز دارید، ماکولا نامیده می‌ شود. دیابت می‌ تواند منجر به تورم در ماکولا شود که به آن ادم ماکولا دیابتی می‌گویند. با گذشت زمان، این بیماری می‌ تواند دید دقیق در این قسمت از چشم را از بین ببرد و منجر به از دست دادن جزئی بینایی یا نابینایی شود. ادم ماکولا معمولاً در افرادی ایجاد می‌ شود که از قبل علائم دیگری از رتینوپاتی دیابتی دارند.

گلوکوم (Glaucoma) : گروهی از بیماری‌ های چشمی است که می‌ تواند به عصب بینایی - دسته‌ ای از اعصاب که چشم را به مغز متصل می‌ کند - آسیب برساند. دیابت احتمال ابتلا به گلوکوم را دو برابر می‌ کند که در صورت عدم درمان زود هنگام می‌ تواند منجر به از دست دادن بینایی و نابینایی شود. علائم به نوع گلوکوم شما بستگی دارد. 

آب مروارید (Cataracts) : عدسی‌ های چشم ما ساختارهای شفافی هستند که به دید واضح کمک می‌ کنند، اما با افزایش سن کدر می‌ شوند. افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض کدر شدن عدسی چشم هستند که به آن آب مروارید می‌ گویند. افراد مبتلا به دیابت می‌ توانند در سنین پایین‌ تری نسبت به افراد بدون دیابت به آب مروارید مبتلا شوند. محققان معتقدند که سطح بالای گلوکز باعث ایجاد رسوبات در عدسی چشم می‌ شود.

بیماری چشمی دیابتی چقدر شایع است؟

رتینوپاتی دیابتی : حدود یک سوم افراد مبتلا به دیابت که بالای ۴۰ سال سن دارند، علائمی از رتینوپاتی دیابتی را نشان می‌دهند. رتینوپاتی دیابتی شایع‌ ترین علت از دست دادن بینایی در افراد دیابتی است. با این حال، چشم‌ انداز هر فرد برای آینده تا حد زیادی به مراقبت منظم بستگی دارد. تشخیص و درمان زود هنگام رتینوپاتی دیابتی می‌ تواند خطر نابینایی را تا ۹۵ درصد کاهش دهد.

گلوکوم و آب مروارید : شانس ابتلا به گلوکوم یا آب مروارید در افراد دیابتی حدود دو برابر افراد بدون دیابت است.

خطر ابتلا به بیماری چشمی دیابتی در موارد زیر بیشتر است:

قند خون بالا که درمان نمی‌ شود ، فشار خون بالا که درمان نمی‌ شود ، کلسترول خون بالا و سیگار کشیدن نیز ممکن است خطر ابتلا به بیماری چشمی دیابتی را افزایش دهند.

برخی از گروه‌ ها بیشتر از سایرین تحت تأثیر قرار می‌ گیرند. اگر دیابت دارید و باردار می‌ شوید، می‌ توانید در دوران بارداری خیلی سریع دچار مشکلات چشمی شوید. اگر از قبل رتینوپاتی دیابتی دارید، می‌ تواند در دوران بارداری بدتر شود. تغییراتی که به بدن شما کمک می‌کند تا از یک نوزاد در حال رشد حمایت کند، ممکن است بر رگ‌ های خونی چشمان شما فشار وارد کند. تیم مراقبت‌ های بهداشتی شما معاینات منظم چشم را در دوران بارداری پیشنهاد می‌ کند تا مشکلات را زود تشخیص داده و درمان کند و از بینایی شما محافظت کند. دیابتی که صرفا فقط در دوران بارداری رخ می‌ دهد، به نام دیابت بارداری، معمولاً باعث مشکلات چشمی نمی‌ شود. محققان مطمئن نیستند که چرا اینطور است. هرچه مدت بیشتری دیابت داشته باشید، احتمال ابتلا به بیماری چشمی دیابتی بیشتر می‌ شود.

علائم بیماری چشمی دیابتی چیست؟

اغلب علائم اولیه بیماری چشمی دیابتی وجود ندارد. ممکن است با شروع آسیب در داخل چشم، به ویژه در رتینوپاتی دیابتی، هیچ دردی نداشته باشید و هیچ تغییری در بینایی خود مشاهده نکنید. هنگامی که علائم بروز می‌کنند، ممکن است شامل موارد زیر باشند: تار یا موج‌ دار شدن دید ، تغییر مکرر دید ، وجود نواحی تاریک یا از دست دادن بینایی ، ضعف در تشخیص رنگ ، لکه‌ ها یا رشته‌ های تیره (که به آنها مگس‌پران نیز می‌گویند) و جرقه‌ های نور. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، با چشم پزشک خود مشورت کنید. اگر متوجه تغییرات ناگهانی در بینایی خود شدید، از جمله جرقه‌ های نورانی یا نقاط شناور بیشتر از حد معمول، فوراً با پزشک تماس بگیرید. همچنین اگر به نظر می‌ رسد پرده‌ای روی چشمان شما کشیده شده است، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. این تغییرات در بینایی شما می‌تواند علائم جداشدگی شبکیه باشد که یک اورژانس پزشکی است.

پزشکان چگونه مشکلات چشمی ناشی از دیابت را تشخیص می‌ دهند؟

انجام معاینه کامل چشم با گشادی مردمک چشم بهترین راه برای بررسی مشکلات چشمی ناشی از دیابت است. پزشک شما قطره‌ هایی را در چشمان شما می‌ ریزد تا مردمک‌ های شما را گشاد کند. این به پزشک اجازه می‌ دهد تا با استفاده از یک لنز بزرگنمایی مخصوص، ناحیه بزرگتری را در پشت هر چشم معاینه کند. بینایی شما برای چند ساعت پس از معاینه با گشادی چشم تار خواهد بود. پزشک شما همچنین بینایی شما را آزمایش می‌ کند و فشار چشم شما را اندازه‌گیری می‌کند. پزشک شما ممکن است بسته به سابقه سلامتی شما، آزمایش‌ های دیگری را نیز پیشنهاد کند. اکثر افراد مبتلا به دیابت باید سالی یک بار برای معاینه کامل چشم به متخصص مراقبت از چشم مراجعه کنند. تیم مراقبت‌ های بهداشتی شما ممکن است بر اساس نوع دیابت و مدت زمان تشخیص اولیه، برنامه متفاوتی را پیشنهاد دهد.

دستور العمل‌ های معاینه چشم برای دیابت :

دیابت نوع ۱: معاینات سالانه چشم باید ظرف ۵ سال پس از تشخیص شروع شود.

دیابت نوع ۲: معاینات سالانه چشم باید بلافاصله پس از تشخیص شروع شود.

بارداری: زنان مبتلا به دیابت نوع ۱ و نوع ۲ قبل از بارداری یا در ۳ ماه اول به معاینه چشم نیاز دارند. پزشک ممکن است از شما بخواهد که معاینه را بعداً در دوران بارداری و تا ۱ سالگی کودک تکرار کنید. زنانی که به دیابت بارداری مبتلا می‌ شوند معمولاً نیازی به معاینه چشم ندارند زیرا در دوران بارداری به بیماری چشمی دیابتی مبتلا نمی‌ شوند. اگر سوالی دارید، از پزشک خود بپرسید.

پزشکان چگونه بیماری چشمی ناشی از دیابت را درمان می‌ کنند؟

پزشک شما ممکن است توصیه کند که علاوه بر مدیریت دیابت، معاینات چشم را بیش از سالی یک بار انجام دهید. این به معنای مدیریت ABC دیابت شما، که شامل هموگلوبین، فشار خون و کلسترول شما می‌ شود. پزشکان ممکن است مشکلات پیشرفته چشم را با دارو، درمان‌ های لیزری، جراحی یا ترکیبی از این گزینه‌ ها درمان کنند.

داروها :

پزشک شما ممکن است چشمان شما را با داروهای ضد VEGF درمان کند. این داروها رشد رگ‌ های خونی غیرطبیعی در چشم را مسدود می‌ کنند. داروهای ضد VEGF همچنین می‌ توانند نشت مایعات را متوقف کنند که می‌ تواند به درمان ادم ماکولای دیابتی کمک کند. پزشک در طول ویزیت‌ های مطب، داروی ضد VEGF را به چشمان شما تزریق می‌کند. در طول چند ماه اول چندین درمان خواهید داشت و پس از پایان دور اول درمان، تعداد درمان‌ ها کمتر می‌ شود. پزشک شما از دارو برای بی‌ حس کردن چشمان شما استفاده می‌ کند تا درد را احساس نکنید. سوزن تقریباً به ضخامت یک تار موی انسان است. درمان‌ های ضد VEGF می‌ توانند از کاهش بیشتر بینایی جلوگیری کنند و ممکن است بینایی را در برخی افراد بهبود بخشند.

درمان با لیزر:

درمان با لیزر، که فوتوکوآگولاسیون نیز نامیده می‌ شود، با پرتوی از نور، سوختگی‌ های کوچکی در داخل چشم ایجاد می‌ کند. این روش رگ‌ های خونی نشت‌ کننده و مایع اضافی، به نام ادم، را درمان می‌ کند. پزشک شما معمولاً این درمان را در چندین ویزیت در مطب، با استفاده از دارو برای بی‌ حس کردن چشم‌ های شما، ارائه می‌ دهد. درمان با لیزر می‌ تواند از بدتر شدن بیماری چشم جلوگیری کند، که برای جلوگیری از کاهش بینایی یا نابینایی مهم است. اما درمان با لیزر در مقایسه با داروهای ضد VEGF، احتمال کمتری دارد که بینایی از دست رفته را بازگرداند.

دو نوع درمان با لیزر وجود دارد: درمان با لیزر کانونی/ شبکه‌ ای روی ناحیه کوچکی از شبکیه برای درمان ادم ماکولای دیابتی کار می‌ کند. درمان با لیزر پراکنده، که فوتوکوآگولاسیون سراسری شبکیه (PRP) نیز نامیده می‌ شود، ناحیه بزرگتری از شبکیه را پوشش می‌ دهد. این روش رشد رگ‌ های خونی غیرطبیعی، به نام رتینوپاتی دیابتی تکثیری، را درمان می‌ کند.

ویترکتومی :

ویترکتومی نوعی جراحی برای برداشتن ژل شفافی است که مرکز چشم را پر می‌ کند و ژل زجاجیه نامیده می‌ شود. این عمل مشکلات خونریزی شدید یا بافت اسکار ناشی از رتینوپاتی دیابتی پرولیفراتیو را درمان می‌ کند. بافت اسکار می‌ تواند شبکیه را مجبور به جدا شدن از بافت زیر آن کند، مانند جدا شدن کاغذ دیواری از دیوار. شبکیه‌ ای که کاملاً شل یا جدا می‌ شود، می‌ تواند باعث نابینایی شود. در طول ویترکتومی، یک محلول نمکی شفاف به آرامی به داخل چشم پمپ می‌ شود تا فشار چشم در حین جراحی حفظ شود و زجاجیه برداشته شده جایگزین شود. ویترکتومی در یک مرکز جراحی یا بیمارستان با داروهای مسکن انجام می‌ شود.

جراحی لنز آب مروارید :

در یک مرکز جراحی یا بیمارستان، پزشک شما می‌ تواند لنز کدر چشم شما، جایی که آب مروارید رشد کرده است را خارج کرده و آن را با یک لنز مصنوعی جایگزین کند. افرادی که جراحی آب مروارید انجام می‌ دهند، معمولاً پس از آن بینایی بهتری دارند. پس از بهبودی چشم، ممکن است به نسخه جدیدی برای عینک خود نیاز داشته باشید. بینایی شما پس از جراحی آب مروارید همچنین ممکن است به درمان هرگونه آسیب ناشی از رتینوپاتی دیابتی یا ادم ماکولا بستگی داشته باشد.

برای محافظت از چشمانم چه کاری می‌ توانم انجام دهم؟

برای جلوگیری از بیماری چشمی ناشی از دیابت یا جلوگیری از بدتر شدن آن، ABC دیابت خود را مدیریت کنید: هموگلوبین ، فشار خون و کلسترول؛ و اگر سیگار می‌ کشید، سیگار را ترک کنید . همچنین، حداقل سالی یک بار - یا در صورت توصیه متخصص مراقبت از چشم، بیشتر - معاینه چشم با گشادی عروق انجام دهید. این اقدامات راه‌ های قدرتمندی برای محافظت از سلامت چشمان شما هستند و می‌ توانند از نابینایی جلوگیری کنند. هرچه زودتر برای مدیریت دیابت و سایر بیماری‌ های خود اقدام کنید، بهتر است. و حتی اگر در گذشته برای مدیریت سلامت خود تلاش کرده‌ اید، مراقبت بهتر از خود در حال حاضر می‌ تواند از چشمان شما برای آینده محافظت کند. هیچ‌ وقت برای شروع دیر نیست.

اگر از قبل به دلیل دیابت دچار کاهش بینایی شده باشم، چه می‌ شود؟

از متخصص مراقبت از چشم خود بخواهید که به شما در یافتن یک کلینیک توانبخشی کمک کند. متخصصان مراقبت از چشم می‌ توانند به شما در مدیریت کاهش بینایی که با عینک، لنزهای تماسی، دارو یا جراحی قابل اصلاح نیست، کمک کنند. دستگاه‌ ها و آموزش‌ های ویژه ممکن است به شما کمک کنند تا از بینایی باقی مانده خود نهایت استفاده را ببرید تا بتوانید به فعالیت خود ادامه دهید، از سرگرمی‌ ها لذت ببرید، به دیدار دوستان و اعضای خانواده بروید و بدون کمک دیگران زندگی کنید.